Kosaciec żółty, irys (Iris pseudacorus L., 1753) – gatunek byliny należący do rodziny kosaćcowatych. Rośnie dziko w Europie, zachodniej Azji oraz północno-zachodniej Afryce. W Polsce rośnie na całym niżu i pogórzu. W wodach stojących lub słabo płynących do głębokości 30 cm i na podłożu piaszczysto – mulistym nad rzekami, jeziorami, starorzeczami, gliniankami, stawami, rowami na torfowiskach niskich. Lubi gleby żyzne, mokre o odczynie kwaśnym, dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych jak i zaciemnionych. Występuje też na błotnistych łąkach w olsach i lasach łęgowych, również często w szuwarach trzcinowych i turzycowych. Choć w znaczeniu gatunku jest pospolity, to w dolinie Redy można spotkać już nieliczne stanowiska tej rośliny.
Zagrożeniem dla Kosaćca żółtego jest regulacja koryta rzeki, osuszanie łąk w ramach postępującej urbanizacji nadrzecznych terenów. Niszczenie części nadziemnych rośliny przez zbiór na kwiat cięty oraz wykopywanie i przenoszenie kłączy na potrzeby ogrodowych oczek wodnych. Chrońmy nadrzeczne gatunki, bo to co dla nas pospolite, dla kolejnego pokolenia może okazać się następną pozycją na liście Polskiej Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych. W otoczeniu rzeki jest wiele skromnych i okazałych roślin, które w drodze na łowisko przyciągają nasz wzrok. Nie tylko cieszą nas swoim widokiem, ale stanowią też nieodłączny i niezbędny element środowiska rzeki ... i niech tak pozostanie.
Przypisek: Józef Jeleński
"Kosaciec ma rozbudowany system korzeniowy, odporny na erozję, a roślina ma umiejętność powstania po "wyłożeniu" powodziową wodą. To czyni z kosaćca bardzo przydatną roślinę do prac utrzymaniowych, ukierunkowanych na redukcję erozji brzegowej powyżej i tak gdzieś do 1 m poniżej średniego lustra wody. U nas roślina ta ma status rośliny chronionej, toteż bez rozbudowanej biurokracji nie da się jej legalnie rozpowszechniać. Wydaje się, że można stosować nasiona, ale należy je odpowiednio "stratyfikować", bo same z siebie nie kiełkują. Podobną rolę ma manna mielec, jeżogłówka gałęzista (i inne) oraz oczeret jeziorny, ten ostatni raczej przy mniejszych prędkościach wody, ale za to do głębokości nawet 2 m wody. "
Przypisek: Józef Jeleński
"Kosaciec ma rozbudowany system korzeniowy, odporny na erozję, a roślina ma umiejętność powstania po "wyłożeniu" powodziową wodą. To czyni z kosaćca bardzo przydatną roślinę do prac utrzymaniowych, ukierunkowanych na redukcję erozji brzegowej powyżej i tak gdzieś do 1 m poniżej średniego lustra wody. U nas roślina ta ma status rośliny chronionej, toteż bez rozbudowanej biurokracji nie da się jej legalnie rozpowszechniać. Wydaje się, że można stosować nasiona, ale należy je odpowiednio "stratyfikować", bo same z siebie nie kiełkują. Podobną rolę ma manna mielec, jeżogłówka gałęzista (i inne) oraz oczeret jeziorny, ten ostatni raczej przy mniejszych prędkościach wody, ale za to do głębokości nawet 2 m wody. "
Do listy gatunków objętych ścisłą ochroną gatunkowa dołączył już jego pobratyniec - Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)
Iris sibirica L
Rodzimy obszar występowania obejmuje południową, środkową i zachodnią Europę, Turcję, Kaukaz i Syberię. W Polsce występuje w rozproszeniu na większości obszaru, ale najliczniej na Dolnym Śląsku, Wyżynie Lubelskiej, i na Roztoczu. W Karpatach występuje w Bieszczadach, Beskidzie Niskim, Beskidzie Wyspowym, Dołach Jasielsko-Sanockich i na Pogórzu Wiśnickim. Występuje na torfowiskach niskich m.in. na wilgotnych łąkach trzęślicowych, niekiedy na ich obrzeżach np. w ziołoroślach czy nawet w mokrej psiarze. Niewielkie kępy z osobnikami kosaćca można spotkać też w rowach melioracyjnych oraz w pobliżu zbiorowisk roślinnych: rokicin z wierzbą rokitą oraz łozowisk z wierzbą szarą na łąkach. Podłożem są żyzne gleby bagienne zawierające wapń, wyłącznie w nieuprawianych siedliskach. W górzystych terenach tylko w dolinach.
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006). pośród gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). (źródło: Wikipedia)