Przed RDOŚ w Bydgoszczy toczy się postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla nowego stopnia na dolnej Wiśle – w Siarzewie. Oceniamy, że skala zagrożenia dla przyrody jest porównywalna z Czorsztynem czy Via Baltica. Dlatego uważamy (kilka ngosów – nieformalnych koalicjantów antystopniowych), że niezależnie od poczynań na gruncie krajowym powinniśmy zawiadomić Komisję Europejską. Pismo nie ma charakteru skargi, ale ma uczulić KE, która będzie opiniować to przedsięwzięcie w związku z wymogami art. 6(4) dyrektywy siedliskowej, na kilka spraw.
Bardzo proszę o:
1/ Przysłanie informacji o poparciu listu- Nazwa organizacji + Imię nazwisko i funkcja osoby reprezentującej sygnatariusza – do czwartku, 28 maja, do końca dnia
2/ Przysłanie konstruktywnych propozycji do treści listu – tylko dotyczących zasadniczych kwestii merytorycznych, które pominęliśmy i literówek, bez wchodzenie w wording – list już przeszedł kilkukrotne mielenie, a wiemy, ze takie pisma można poprawiać w nieskończoność – również do końca czwartku 28 maja
3/ Możliwe szerokie rozesłanie listu celem pozyskania jak największej liczby organizacji - sygnatariuszy.
Im więcej organizacji się pod tym listem podpisze, tym jego moc sprawcza będzie większa. Dlatego proszę o przesłanie go do tych ngo-sów, których nie ma na liście adresatów (z góry przepraszam za cross posting). W szczególności proszę Asię o dystrybucję tego maila wśród organizacji członkowskich PZS (kilka już jest), Przemka i Piotrka o wysłanie do koalicjantów wodnych WWF, których pominąłem oraz Pawła, Mikołaja i Artura o rozesłanie do organizacji wędkarskich i „towarzystw przyjaciół rzeki ….”.
Chcielibyśmy wysłać list w następny poniedziałek (1 czerwca). Jeszcze sprawdzamy, który Dyrektor czy Head of the Unit powinien być adresatem listu, aby jak najkrócej błąkał się pomiędzy komisyjnymi biurkami i dlatego nie ma jeszcze wpisanego konkretnego adresata.
Z góry dziękuję za wsparcie i pozdrawiam serdecznie
Jacek Engel
/Prezes Zarządu/
Fundacja Greenmind
ul. Kaleńska 7 m. 33, 04-367 Warszawa, kom: 691 38 42 42
Dotyczy: planowanego stopnia energetycznego "Siarzewo" na dolnej Wiśle, zagrażającego integralności obszarów Natura 2000 i ciągłości ekosystemów wodnych i od wód zależnych
Szanowny Panie Dyrektorze,
W imieniu polskich ekologicznych organizacji pozarządowych, wymienionych poniżej sygnatariuszy listu, pragnę zwrócić uwagę Komisji Europejskiej na zagrożenie dla wspólnotowego dziedzictwa przyrodniczego związane z planowaną budową nowego energetycznego stopnia wodnego na dolnej Wiśle.
Inwestycja, której rzeczywistym celem jest budowa piętrzenia i elektrowni wodnej, a która w złożonym wniosku o wydanie decyzji środowiskowej przewrotnie została nazwana „Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w rejonie stopnia wodnego Włocławek przy wykorzystaniu energii wody oraz poprawie ekosystemów wodnych o od wód zależnych”, zagrozi integralności co najmniej 6 obszarów Natura 2000: Solecka Dolina Wisły PLH040003, Dybowska Dolina Wisły PLH040011, Nieszawska Dolina Wisły PLH040012; Włocławska Dolina Wisły PLH040039, Dolina Drwęcy PLH280001; Dolina Dolnej Wisły PLB040003. Celem niniejszego listu jest poinformowanie Komisji o tych faktach. Wprawdzie nie nastąpiły żadne rozstrzygnięcia na gruncie prawa krajowego, ale postępowanie, które prowadzi Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy wymaga zaopiniowania Komisji w związku z wymaganiami art. 6(4) dyrektywy 92/43/EWG.
Budowa nowego stopnia, zlokalizowanego na dolnej Wiśle poniżej Zbiornika Włocławskiego w Nieszawie, była w przeszłości przedmiotem zainteresowania organów Unii Europejskiej. Na zagrożenie dla obszarów Natura 2000 zwracano uwagę zarówno w dokumentach informacyjnych polskich organizacji pozarządowych ( np. ulotka WWF: The Nieszawa Dam –A threat to European Biodiversity), jak i w opiniach i stanowiskach doradczych organów Ministra Środowiska (opinie Państwowej Rady Ochrony Przyrody z 17 czerwca 2005 r. i 7 października 2008 r.) i Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (opinia Krajowej Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko z 8 października 2008 r.). Obecne postępowanie dotyczy co prawda nieco innej lokalizacji stopnia – w miejscowości Siarzewo, ale skala i zakres możliwych oddziaływań będą tylko większe z uwagi na dłuższy odcinek doliny Wisły, będący pod negatywnym oddziaływaniem planowanego piętrzenia.
Niepokój ekologicznych organizacji pozarządowych budzi również tryb, w jakim prowadzone jest postępowanie o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (dalej jako „dśu”). Wnioskodawca - Gmina Miasto Włocławek – deklaruje we wniosku z dnia 27 lutego 2015 r., że dśu będzie stanowić podstawę do ubiegania się o wydanie decyzji o pozwoleniu na realizację budowli przeciwpowodziowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. Nr 143, poz. 963, tzw. specustawa powodziowa). Tymczasem planowane przedsięwzięcie to typowy stopień piętrzący wodę na potrzeby energetyki wodnej. Wprawdzie cytowana specustawa powodziowa w art. 2 wylicza wśród budowli przeciwpowodziowych stopnie wodne, ale ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (DZ. U. Nr 115, poz. 1229 ze zmianami) definiując w art. 9 ust. 1 punkt 1a budowle przeciwpowodziowe stopni wodnych nie wymienia1. W opinii podpisanych poniżej organizacji korzystanie z uprzywilejowanej ścieżki decyzyjnej, jaką daje specustawa powodziowa, jest nadużyciem w opisywanym przypadku – przedsięwzięcia polegającego na budowie stopnia wodnego na potrzeby energetyki. Porozumienie zawarte 26 lutego 2015 r. pomiędzy Gminą Miasto Włocławek a spółkami ENERGA S.A. i ENERGA INVEST S.A. jednoznacznie wskazuje, że podmiot wnioskujący o wydanie dśu – Gmina Miasto Włocławek - nie zamierza ubiegać się o wydanie pozwolenia na realizację budowli przeciwpowodziowej, gdyż w cytowanym porozumieniu zobowiązuje się przenieść dśu na „podmiot wskazany przez Energa Invest” w ciągu 30 dni od dnia uprawomocnienia się dśu. Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia, który Gmina Miasto Włocławek załączyła do wniosku, powstał również nie na zlecenie gminy, ale na zlecenie i za pieniądze koncernu energetycznego.
Innym zagadnieniem, na jakie pragniemy zwrócić uwagę Komisji Europejskiej jest wątpliwa racjonalność wydatkowania środków Funduszu Spójności. Na pierwszym miejscu wśród celów głównych planowanego przedsięwzięcia znalazło się „zapewnienie trwałego bezpieczeństwa stopnia wodnego Włocławek, poprzez podniesienie poziomu zwierciadła wody dolnej tego stopnia i poprawę jego stateczności”. Tymczasem Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie w okresie 2009 - 2015 realizuje projekt „Poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa powodziowego Stopnia Wodnego Włocławek", którego celem jest m.in. „poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa obiektów Stopnia Wodnego we Włocławku poprzez wykonanie robót budowlanych obejmujących: śluzę z awanportami, jaz, zaporę czołową, rozbudowę i modernizację automatycznego systemu kontrolnopomiarowego”
2. Projekt ten, jako jeden z projektów indywidualnych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, jest finansowany w głównej mierze ze środków Funduszu Spójności. Całkowity budżet projektu wg informacji dostępnej na stronie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju wynosi 123,18 mln PLN, z czego 74,07 mln PLN pochodzi ze środków wspólnotowych. Warto przypomnieć, że ten sam projekt na liście projektów indywidualnych POIiŚ w roku 2009 nosił tytuł „Ekologiczne bezpieczeństwo stopnia wodnego Włocławek: modernizacja stopnia wodnego we Włocławku i poprawa bezpieczeństwa powodziowego zbiornika włocławskiego”, a jego celem było „trwałe zabezpieczenie stopnia wodnego we Włocławku, umożliwiające stworzenie lepszych warunków zabezpieczenia Doliny Wisły”. Wobec politycznej presji na budowę nowego stopnia i deklarowania dla niego funkcji zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, nieodzowne jest zbadanie czy środki wspólnotowe przeznaczone dotychczas na poprawę bezpieczeństwa stopnia Włocławek zostały wydane racjonalnie.
Jeśli tak i realizowany przez RZGW w Warszawie projekt spełnia zakładany cel, to nie ma potrzeby podejmowania innych środków zaradczych, a budowa kolejnego stopnia nie może być uzasadniana poprawą bezpieczeństwa stopnia Włocławek. Budowy nowego stopnia nie mogą też uzasadniać względy bezpieczeństwa powodziowego, bo ze względu na charakter przedsięwzięcia – pracę na potrzeby elektrowni i niską pojemność retencyjną możliwą do uzyskania wobec objętości fal wezbraniowych na Wiśle – nie może on pełnić, co do zasady, funkcji przeciwpowodziowej.
Organizacje pozarządowe pragną również zwrócić uwagę Komisji na forsowanie umieszczenia realizacji nowego stopnia na dolnej Wiśle w aktualizacji Planu Gospodarowania Wodami i w Planie Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły. Jednocześnie nie ustaje lobbing , by inwestycji tej zapewnić dofinansowanie ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2014-2020. Np. śluza na planowanym obiekcie znalazła się w Dokumencie Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu (7.4.5. Project pipeline dla projektów wodnych śródlądowych; poz. 14) przyjętym uchwałą nr 201/2014 Rady Ministrów z dnia 13 października 2014 r.4, w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 również umieszczono zapisy gwarantujące jej dofinansowanie.
Powyższymi faktami dzielimy się z Komisją Europejską mając na względzie ekstremalne zagrożenia, jakie niesie budowa nowego stopnia na Wiśle dla celów ochrony wielu obszarów Natura 2000, jak i celów środowiskowych wynikających z dyrektywy 2000/60/WE.
Z wyrazami szacunku,
W imieniu wymienionych poniżej sygnatariuszy listu
Jacek Engel, Fundacja Greenmind