Ephemera vulgata Linnaeus 1758
Lada chwila nadejdą majowe dni a z nimi pora połowu szczupaka, której oczekują nie tylko wędkarze spinningowi. Jednak dla muszkarzy to święto jętki majowej, której godowy wylot mieć będzie miejsce na naszych rzekach. Setki a nawet tysiące owadów dopełnią obraz świeżej zieleni nabrzeżnej roślinności a długie i ciepłe majowe dni sprzyjać będą nie tylko owadom, rybom ucztującym na osiadających na wodzie jętkach, ale i nam obserwujących i biorących udział w tym misterium przyrody nie tylko w znaczeniu wędkarskim. Choć pora i obfitość wylotu jętki majowej jest różna dla poszczególnych rzek, to niezależnie wyznacza ją cykl życiowy owada, którego ukoronowaniem jest godowy taniec. Jak zapewne wielu jest wiadomym łacińska nazwa zarówno przedstawicieli Królestwa roślin jak i zwierząt składa się z dwóch członów gdzie pierwszy oznacza przynależność do rodzaju, drugi zaś wskazuje gatunek. W przypadku jętek zaliczanych do rodzaju Ephemera oraz rzędu (wyższej jednostki systematycznej) Ephemeroptera, już samo tłumaczenie na język polski łacińskiej nazwy wskazuje charakter rozwoju cyklu życiowego: Ephemeris – jednodniowy, Pteris – skrzydła. To właśnie ten jednodniowy akt, lub kilkudniowy ( zależnie od gatunku ) w przypadku samic, które przed złożeniem jaj mogą wielokrotnie kopulować z samcami, kończy życie owadów dając początek następnemu pokoleniu. W czasie tym jętki przybierają trzy postacie wizerunku owada dorosłego oczywiście w znaczeniu wędkarskim oraz w sposobie postrzegania przez ryby. Dun – postać owada dorosłego wzlatującego nad lustro wody, Spinner owad osiadający na wodzie z uniesionymi skrzydłami, często w momencie składania jaj oraz Spent postać martwego owada bezwładnie unoszonego przez wody rzeki.
Niezależnie od wizerunku owada również jego kolor wyznacza muchowe strategie a to już cecha gatunku. W tym przypadku mamy do czynienia z Ephemera vulgata ( Linnaeus 1758 ), czyli jętką pospolitą o skrzydłach szarych lub czarnych oraz drugim gatunkiem występującym na terenie Polski, Ephemera danica ( Müller, 1764 ) zwanej jętką górską lub duńską o skrzydłach brązowych. Mimo licznych rozbieżności w polskim nazewnictwie Ephemera danica, za prawidłowe należy przyjąć – duńska a miano górskiej prawdopodobnie jest wynikiem bardziej licznego występowania gatunku na południu kraju. Jednoznacznej odpowiedzi na ten dylemat nie udziela nawet specjalistyczne forum entomologiczne. Choć w 2007 roku Józef Jeleński wskazywał proces odwrotny przywołując przykład Raby jako rzeki na której Ephemera danica wcześniej nie występowała a jej pojawienie się było efektem przywleczenia z północy. Nie potrafię opisać stanu populacji tego gatunku na rzekach innych jak Reda, jednak tu ona nie występuje, przynajmniej w ilościach zauważalnych w stosunku do Ephemera vulgata, która dominuje podczas późno majowych a wręcz czerwcowych wylotów. Nam pozostaje baczne przyglądanie się rodzimej populacji jętek, które lokalnie niezależnie od gatunku mogą różnić się tonacją ubarwienia.
W dociekaniach nad zasięgiem występowania Ephemera danica oraz pozostałych gatunków, również w znaczeniu środowiskowym Kolega Józef Jeleński wskazuje na Klucz do oznaczania jętek Ephemeroptera Wysp Brytyjskich pod redakcją Elliotta i Humpescha z roku 1983 oraz opisane tam rozróżnienie gatunków jętki majowej, które w skrócie "wędkarskim" wygląda tak:
Ephemera danica - wyloty od kwietnia do listopada. Larwy znajdują się w jeziorach oraz w wartkich strumieniach i rzekach o dnie żwirowo- piaszczystym.
Ephemera lineata lata w lipcu. Larwy głównie zamieszkują wielkie rzeki.
Ephemera vulgata - wyloty od maja do sierpnia Larwy znajdują się zazwyczaj w rzekach o dnie mulistym.
Z konkluzją: To by się zgadzało z grubsza z podziałem na polską Północ i Południe, w załączeniu rysunek charakterystycznych wzorów na odwłokach tych gatunków, rycina z powyższego wydania.
Niezależnie od wizerunku owada również jego kolor wyznacza muchowe strategie a to już cecha gatunku. W tym przypadku mamy do czynienia z Ephemera vulgata ( Linnaeus 1758 ), czyli jętką pospolitą o skrzydłach szarych lub czarnych oraz drugim gatunkiem występującym na terenie Polski, Ephemera danica ( Müller, 1764 ) zwanej jętką górską lub duńską o skrzydłach brązowych. Mimo licznych rozbieżności w polskim nazewnictwie Ephemera danica, za prawidłowe należy przyjąć – duńska a miano górskiej prawdopodobnie jest wynikiem bardziej licznego występowania gatunku na południu kraju. Jednoznacznej odpowiedzi na ten dylemat nie udziela nawet specjalistyczne forum entomologiczne. Choć w 2007 roku Józef Jeleński wskazywał proces odwrotny przywołując przykład Raby jako rzeki na której Ephemera danica wcześniej nie występowała a jej pojawienie się było efektem przywleczenia z północy. Nie potrafię opisać stanu populacji tego gatunku na rzekach innych jak Reda, jednak tu ona nie występuje, przynajmniej w ilościach zauważalnych w stosunku do Ephemera vulgata, która dominuje podczas późno majowych a wręcz czerwcowych wylotów. Nam pozostaje baczne przyglądanie się rodzimej populacji jętek, które lokalnie niezależnie od gatunku mogą różnić się tonacją ubarwienia.
W dociekaniach nad zasięgiem występowania Ephemera danica oraz pozostałych gatunków, również w znaczeniu środowiskowym Kolega Józef Jeleński wskazuje na Klucz do oznaczania jętek Ephemeroptera Wysp Brytyjskich pod redakcją Elliotta i Humpescha z roku 1983 oraz opisane tam rozróżnienie gatunków jętki majowej, które w skrócie "wędkarskim" wygląda tak:
Ephemera danica - wyloty od kwietnia do listopada. Larwy znajdują się w jeziorach oraz w wartkich strumieniach i rzekach o dnie żwirowo- piaszczystym.
Ephemera lineata lata w lipcu. Larwy głównie zamieszkują wielkie rzeki.
Ephemera vulgata - wyloty od maja do sierpnia Larwy znajdują się zazwyczaj w rzekach o dnie mulistym.
Z konkluzją: To by się zgadzało z grubsza z podziałem na polską Północ i Południe, w załączeniu rysunek charakterystycznych wzorów na odwłokach tych gatunków, rycina z powyższego wydania.
Poniżej zdjęcia Ephemera danica, autorstwa Kolegi Pawła z Krakowa.
