Norka amerykańska

Zdjęcia: Janusz Ostrysz

Norka amerykańska - Mustela vison (Schreber, 1777)

Rząd: Mięsożerne - Carnivora

Rodzina: Łasicowate - Mustelidae      

Pochodzi z Ameryki Północnej, zamieszkuje teren całej Kanady i 48 stanów USA. Jako zwierzę futerkowe szybko znalazła znaczące miejsce pośród gatunków hodowlanych i fakt ten wskazuje zasadniczą przyczynę rozprzestrzenienia się norki amerykańskiej na terenach państw europejskich. Jak wynika ze zmiennego charakteru i wielkości pierwotnego obszaru występowania, gatunek niezwykle ekspansywny z ogromnymi możliwościami adaptacyjnymi do zróżnicowanego środowiska. Również na naszym kontynencie odnalazł doskonałe warunki do zasiedlenia naturalnych obszarów, czyniąc to szybko i skutecznie wypierając nieomalże całkowicie gatunek rodzimy – norkę europejską. Jako pierwotna przyczynę ekspansji norki amerykańskiej w Europie wskazuje się celowe wypuszczanie tych zwierząt z hodowli w europejskiej części Syberii dokonane przez tamtejszych działaczy ekologicznych. Rezultatem było nie tylko uwolnienie tysięcy osobników, ale jak się okazuje przez fałszywie pojmowany humanitaryzm wprowadzenie do środowiska ekspansywnego gatunku obcego. Historia tamtych wydarzeń sięga odległych lat ubiegłego wieku a czas który minął był wystarczająco długi by migracja norki w głąb kontynentu spowodowała zasiedlenie część Rosji, kraje skandynawskie, Francję, Niemcy i Polskę. Obecnie występuje nawet na terenach krajów wyspiarskich jak Islandia i Wielka Brytania.  

Powód drugi to rodzime hodowle, stanowiące źródło przenikania gatunku bezpośrednio na obszar Polski. Nasz kraj szczególnie sprzyja funkcjonowaniu licznych ferm hodowlanych zwierząt futerkowych a liberalne przepisy oraz tradycja tego typu działalności owocuje nie tylko udziałem krajowych hodowców, ale też obecnością zagranicznych inwestorów. Szczególnie z krajów gdzie fermowa hodowla zwierząt futerkowych w przypadku niektórych gatunków jest zakazana, czyli w Szwajcarii, Austrii i Wielkiej Brytanii.

Inspekcja Ochrony Środowiska podjęła w latach 2009 - 2010 kontrolę ferm norek w 15 województwach jednak płynące z niej wnioski wskazują głównie na uchybienia formalne a zaniedbania w eksploatacji instalacji chroniących środowisko stanowiące naruszenie najcięższe przepisów w czterostopniowej skali ocen, uznano za najrzadziej występujące. Pod urzędniczą lupą znalazły się również hodowle znajdujące się w pobliżu siedlisk ludzkich, choć z racji uciążliwości samej ich obecności w znaczeniu negatywnego oddziaływania na środowisko, przez wywożenie odchodów na pola, smród w okolicach hodowli, oszpecenie krajobrazu, itp.

Nie zmienia to faktu, że norka amerykańska uznawana jest za szkodnika a skutki jej obecności w naturalnym środowisku są widoczne gołym okiem nie tylko przez leśników wskazujących wyniszczenie rodzimych gatunków ssaków i ptaków, ale też przez wędkarzy. Norka amerykańska bytuje się zwykle w pobliżu brzegów rzek, strumieni oraz stawów, stanowiących jej teren żerowania. Podstawowy pokarm norki to ryby, małże, ślimaki, raki, żaby oraz inne niewielkie zwierzęta wodne. Nie gardzi tez owadami, czyli na jej menu składa się praktycznie wszelki skład gatunkowy wodnego środowiska a jej drapieżny charakter i niepohamowany apetyt, jest wskazywany jako jedna z przyczyn zaniku niektórych gatunków ryb łososiowatych, tak jak w przypadku lipienia w Redzie. Nad brzegami tej rzeki od lat obserwujemy co raz liczniej występującą norkę amerykańską a przyglądanie się jej penetrowaniu brzegów nie należy do rzadkości. Nie ma praktycznie naturalnego drapieżnika, który redukował by liczebność jej populacji, poza człowiekiem, który wydaje się być obecne bezradny wobec jej ekspansji. Pocieszającym faktem jest wskazanie przykładu trwającego od 3 lat regresu gatunku w Drawieńskim Parku Narodowym i może podobny proces mieć będzie miejsce na innych obszarach.

Wskazywany powód to naturalne siły przyrody, konkurencja wydry co z punktu naszego, wędkarskiego widzenia jest krokiem z deszczu pod rynnę, ale też możliwość wystąpienia czynnika zwanego - choroba aleucka., skutkująca między innymi niemożliwością wydawania potomstwa.

( Choroba aleucka - parwowirus, nazywa od norek aleuckich szczególnie na nią podatnych, zwiększa podatność na zakażenie innymi chorobami, występuje u norek w warunkach naturalnych.)

Póki co z rozpaczą przyglądamy się obecności norki amerykańskiej nad brzegami naszych rzek, która masowo dołączyła do listy pozostałych gatunków dewastujących liczebność łososiowatych.